Eşref-i mahlûkât olan insanoğlunun, hak ve adaleti tesis etmek, insanlığın tamamını ebedî huzura kavuşturmak gayesini canlı tutan Müslüman ilim adamları, İslâmî ilimler alanının dışında da faaliyetlerini sürdürüp önemli icatlara nail oldular. Çalışmalarında daima Allah Teâlâ’nın rızasını gözettiler. Bugün ise ilerleme düzeyinin icatlara ve bilimsel keşiflere bağlı olarak değerlendirildiği bir devirde yaşıyoruz. Başlangıçta insanlığın faydasına gibi gözüken fakat zaman ilerledikçe coğrafyaların insanlarıyla beraber sömürüsüne dönüşen; insanî, ahlâkî ve vicdanî hiçbir sınır tanımayan sözde ilerlemecilik anlayışı, bugüne fiziksel özellikleri, yer altı ve yer üstü kaynakları tüketilmiş ve iklimi bozulmuş bir dünya bıraktı. Bu talihsiz anlayışta ısrar edenler, adaletten yoksun hiçbir ameliyeyi ilerleme olarak kabul etmeyen İslâmiyet’in terakkiye mâni olduğunu dahî savunarak, dinsizlik cereyanını topraklarımızda yaymaya uğraştılar. Değerlerimizi bir ölçüde tahrip etmeyi başarabilmiş olsalar da umduklarını tam olarak bulamadılar. İnsanlığın meşru açıdan yararına olan hiçbir şeyin karşısında olmayan ulema, Batı dünyasında yaşanan dinbilim çatışmasını büyük bir olgunlukla karşıladı. Bilimsel gelişmelere, Dîn-i Mübîn-i İslâm’ın esası ve ahkâmıyla çelişmediği takdirde karşı çıkmadı. Bu tür çalışmaların Allah Teâlâ’nın adından bağımsız olarak yapılmaması gerektiğini hatırlattı.
