معيار قياس النص المتشابه

Tercümesini yaptığımız İlcâmü’l-‘Avâm ‘an ‘İlmi’l-Kelâm adlı bu risale, İmam Gazzâlî (Rahimehullâh) (v. 505/1111) tarafından, vefatından kısa bir müddet önce müteşâbihât konusunda kaleme alınan son derece önemli bir eserdir. Gazzâlî (Rahimehullâh), bu risalede avamın müteşâbih lafızların manalarını araştırmaya teşebbüs etmesinin son derece tehlikeli olduğunu, hatta bazı bedenî günahlarla meşgul olmanın bu konuyla ilgilenmekten daha az zararı olduğunu vurgulamaktadır. Bu konuda avamın inanması ve yapması gerekenleri açıklamakla beraber, okuyucuyu ikna eden naklî ve aklî delilleri serdederek ehil olmayan kimselerin bu mesele ile meşgul olmamaları gerektiğini ifade etmiştir. Ayrıca âlimlerin bu hususta kendilerine yöneltilen sorulara karşı insanları, ibadet ve şer‘î ilimleri öğrenmek gibi daha faydalı işlere yönlendirmesi gerektiğini beyan etmiştir. Bu risalenin en önemli özelliklerinden biri de sahâbe ve tâbiînden müteşekkil selef-i sâlihin’in bu husustaki görüş ve menheclerini açıklamasıdır. Selef büyüklerinin gitmiş oldukları yolun en salim yol olduğuna ve müteahhir ehl-i sünnet âlimlerinin bu mesele ile meşgul olmalarının sebebinin Mu‘tezile, Mücessime ve benzeri sapık fırkaların yapmış oldukları batıl tevillere karşı cevap niteliği taşıyan sahih/doğru yorumlar getirme zorunluluğu olduğu hususunda herhangi bir tartışmaya imkân bırakmamıştır.